ROTS in de branding: KU Leuven lauwert Gentse ROTS vzw voor impactvolle renovatieaanpak

Op vrijdagavond 9 mei reikt KU Leuven, op voordracht van KU Leuven – Gent, KU Leuven – Brugge en KU Leuven Kulak, in het Concertgebouw van Brugge erepenningen uit aan drie organisaties. KU Leuven – Gent draagt ROTS vzw voor, een organisatie in de renovatiesector die kwetsbare groepen ondersteunt. Professor Chiara Piccardo, promotor van deze erepenning en expert in duurzaam bouwen, licht de activiteiten van ROTS vzw en de samenwerking met de Gentse campus toe.

KU Leuven zal ROTS vzw begin mei in de bloemetjes zetten voor haar inzet om via renovaties de woonkwaliteit en het duurzaamheidsniveau van bestaande gebouwen te verbeteren, met een bijzondere focus op kwetsbare groepen. De vzw is ontstaan uit de fusie van twee andere organisaties, namelijk vzw Domus Mundi en RenoseeC vzw. “Enerzijds hadden we vzw Domus Mundi, die de ambitie had om betaalbare en gerenoveerde woningen aan te bieden aan kwetsbare groepen. Anderzijds was er RenoseeC vzw die deze renovatieaanpak wilde uitbreiden naar wijken en buurten door collectieve renovaties te bevorderen. We kunnen stellen dat ROTS vzw deze twee missies vandaag volledig omarmt en verder uitbreidt”, stelt professor Piccardo uit de onderzoeksgroep Bouwfysica en Duurzaam Bouwen aan KU Leuven - Gent.

Sociaaleconomische en ecologische impact

ROTS vzw laat met haar activiteiten een belangrijke sociaaleconomische impact na. “Door renovatiecoaching aan te bieden aan mensen die het nodig hebben, helpt ROTS vzw om hun levensomstandigheden te verbeteren. Dat is voor die mensen essentieel om zich deel te voelen van de samenleving”, aldus professor Piccardo. Niet alleen voor huurders, maar vooral voor zogenaamde captive owners is deze ondersteuning van groot belang. “Captive owners zijn mensen die eigenaar zijn van een niet-functionele woning, omdat ze de woning geërfd hebben of tegen een zeer lage prijs hebben aangekocht. Vaak krijgen deze eigenaars te maken met problemen die typisch zijn voor oude gebouwen, zoals structurele of vochtproblemen, maar hebben ze de kennis of financiële middelen niet om die problemen aan te pakken”, legt professor Piccardo uit.

De renovatiecoaching gaat bij ROTS vzw hand in hand met het doel om bedrijfsmodellen voor renovatie te optimaliseren. Zo gaan ze op zoek naar manieren om het renovatieproces efficiënter, kosteneffectiever en vooral betaalbaar te maken voor de bewoners. “Dit zorgt ervoor dat mensen hun huizen kunnen behouden, waardoor sociale verdringing of in bepaalde gebieden zelfs gentrificatie van onze steden wordt vermeden”, vertelt professor Piccardo.

Naast een sociaaleconomische impact, draagt ROTS vzw ook haar steentje bij voor het milieu. Door de renovatie van energie-intensieve woningen, wordt er op lange termijn niet alleen geld bespaard, maar komen er ook minder broeikasgassen vrij door een lager energieverbruik.

Constructieve samenwerking

De samenwerking tussen de Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen aan KU Leuven – Gent en ROTS vzw is door de jaren heen gegroeid en omvat bijdragen van verschillende onderzoekers binnen de onderzoeksgroep Bouwfysica en Duurzaam Bouwen. Naast professor Piccardo waren onder meer ook onderzoekscoördinatoren professor Hilde Breesch en Alexis Versele betrokken bij eerdere projecten van ROTS vzw. Een voorbeeld van die samenwerking is het RenoseeC-project, dat als doel had om technische, financiële en juridische oplossingen te vinden voor collectieve renovaties. “In plaats van renovaties als individuele processen te zien, richtte RenoseeC zich op het gelijktijdig renoveren van meerdere woningen om zo positieve synergiën binnen dezelfde buurt te creëren”, licht professor Piccardo toe. De onderzoeksgroep Bouwfysica en Duurzaam Bouwen evalueerde binnen dit project het binnencomfort en -klimaat en de energieprestatie in de geselecteerde woningen.

Ook ‘Gent Knapt Op’, een opschaling van eerdere initiatieven die Europese financiering kreeg, is het resultaat van een constructieve samenwerking tussen o.a. de Gentse campus en ROTS vzw. In dit project werden 25 individuele renovaties uitgevoerd, met niet alleen een focus op het technisch verbeteren van de woonomstandigheden, maar ook op de sociale en financiële ondersteuning van de bewoners. “Zo kregen de geselecteerde bewoners begeleiding en technische coaching van ROTS vzw en werden ze financieel ondersteund via een terugkerend fonds. Dit fonds biedt een budget om de essentiële renovatie te bekostigen, en moet pas worden terugbetaald wanneer de woning wordt verkocht. Het terugbetaalde geld wordt op zijn beurt weer ingezet voor een nieuwe renovatie, zodat het voordeel steeds opnieuw kan worden benut”, aldus professor Piccardo.

Momenteel werken KU Leuven – Gent en ROTS vzw samen aan het impaC³t-project, waarin circulaire bouwoplossingen voor collectieve renovaties worden afgetoetst in de praktijk om zo een beslissingskader te ontwikkelen. “Met dit project willen we de circulariteit in wijkrenovaties vergroten. ROTS vzw is een essentiële partner bij het ontwikkelen van strategieën om die circulariteit te bevorderen. Daarbij wordt niet enkel rekening gehouden met de milieuaspecten, maar ook met de sociaaleconomische haalbaarheid”, vertelt professor Piccardo. Ook studenten uit de ingenieursopleiding krijgen de kans om hieraan bij te dragen via hun masterproef.

Knelpunten woningsector

Met haar activiteiten speelt ROTS vzw in op enkele knelpunten in de huidige woningsector. Zo komen de renovaties van ROTS vzw tegemoet aan het structurele probleem dat in Vlaanderen ongeveer 70% van de gebouwen gezet is voor de jaren ’80. “Dat is dus vóór de eerste energieregels werden opgenomen in de bouwvoorschriften. Hierdoor hebben veel van deze gebouwen een lage energieprestatie en zijn ze de komende jaren aan renovatie toe”, merkt professor Piccardo op. Een ander belangrijk probleem dat professor Piccardo noemt, is het tekort aan sociale huisvesting. “Slechts 6% van het gebouwenbestand in Vlaanderen bestaat uit sociale woningen, wat aanzienlijk lager is dan in onze buurlanden. Dit leidt tot lange wachtlijsten voor sociale woningen. Daarnaast is de private huurmarkt voor een bepaald deel van de bevolking ongeschikt”, aldus professor Piccardo. Ook wijst professor Piccardo erop dat er nog steeds groot aandeel huiseigenaren is die geen toegang hebben tot renovatiepremies, vaak door een gebrek aan informatie of financiële middelen. “Dat is precies de doelgroep waarvoor ROTS vzw het verschil maakt”, voegt ze toe.

Pioniersrol

“Wat ROTS vzw voor mij bijzonder maakt, is de pioniersrol die ze gespeeld heeft in de renovatiesector. Denk maar aan het RenoseeC-project dat volop inzette op collectieve renovaties. Tien jaar geleden, toen dat project in de eerste fase zat, was die aanpak echt baanbrekend”, vertelt professor Piccardo. Voor de toekomst pleit professor Piccardo voor een multidisciplinaire aanpak om het hoofd te bieden aan de uitdagingen van de renovatie- en woningsector. “De academische wereld, de industriële sector en sociale organisaties zoals ROTS vzw kunnen elkaar versterken. Zo zie ik ROTS vzw als een essentiële schakel die ons onderzoek bij de mensen brengt die het nodig hebben”, besluit professor Piccardo.